SAĞLIKLI ÇOCUK DA TARAMALAR

Sağlıklı çocukta yapılacak taramalar; yeni doğan döneminde; hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması), fenilketonüri (akçağaç hastalığı denen zeka geriliğine yola açan metabolik bir hastalık), hidrosefali (baş çevresinin büyük olması), yarık damak ve dudak, doğumsal kalp hastalığı, hipospadias (erkek çocuklarda sünnet derisinde anormallik durumu) ve inmemiş testis yönünden taranmalıdır.

Erken çocukluk döneminde; şaşılık, görme sorunları, işitme sorunları, büyüme duraklaması, çocuk istismarı ve diş sorunları yönünden taranmalıdır.

Okul çağı taramalarında; omurgada oluşan skolyoz ve lordoz gibi pozisyona bağlı sorunlar, davranış sorunları ve parazitik hastalıklar yönünden taranmalıdır.

Bu hastalıklardan önemli olanların ülkemizde ki durumuna baktığımızda;

Hipotiroidi: ülkemizde 1:3000 sıklıkta görülmekte, ağır büyüme-gelişme geriliği ve mental gerilik, hastaların yüzde üçü ilk ayda, yüzde elli beşi iki yaştan sonra tanı alır. Tarama testi olarak beş ve yedinci günler arası topuktan alınan bir damla kan ile Tiroid Hormon düzeyi ve TSH düzeyi ölçülür.

Fenilketonüri: Ülkemizde 1:4500 sıklıkta görülmekte, ağır büyüme- gelişme, nöromotor ve mental retardasyon yapar. Tarama 48-72. saatlerde, topuktan alınan bir damla kanda Guthrie'nin bakteriyel inhibisyon testi ile taranmaktadır. 

Kalça Çıkığı: Yüzde 1.49 sıklıkta görüldüğünden, tüm yeni doğanlar fizik muayene ile taranmalı, Muayene yürüyünceye kadar her ziyarette tekrarlanmalıdır.

Doğumsal kalp hastalığı taraması: Yarısı yeni doğanın ilk muayenesinde saptanabilir.

Erkan tanı ile; kalp yetmezliği, hipoksemi, infektif endokarditin gelişmesi önlenir. Tüm yeni doğanlar fizik muayene ile dikkatli incelenir, kalça nabzı, kalp dinlemesi değerli tarama yöntemleridir, gereğinde eko kardiyografik inceleme yapılır.

Hipertansiyon: yüzde bir ile üç sıklıkta görülür, kalp, beyin, göz komplikasyonları yönünden kan basıncı ölçümü, bir yaşından itibaren yılda bir kez yapılmalıdır. Kan basıncı ölçümü, çocuk oturur durumda iken uygun bir manşetle yapılır, kan basıncının cinse ve boya göre 95. persentil üzeri olması tansiyon yüksekliğini gösterir.

Hiperlipemi: Ailede lipit ve kolesterol yüksekliği var ise, a terosklerotik değişiklikler çocukluk çağında başlar, bu nedenle iki yaşından büyük her çocukta yıllık risk değerlendirilmelidir.

İşitme taramaları: Zamanında doğan bebeklerin yüzde bir ile üçünde işitme kaybı, yoğun bakımda kalmış bebeklerde yüzde iki ile dördünde işitme kaybı görülmektedir. İşitme kaybının üçüncü aydan önce tanınması ve altıncı aydan önce tedaviye başlanması önemlidir. Bu nedenle sağlıklı yeni doğanda oto akustik emisyon veya uyarılmış beyin sapı potansiyelleri kullanılabilir. 

Anne ve babalar bebeklerinde işitme taraması şu hareketlerine bakarak yapabilirler. Sağlıklı bebeklerde birinci ayda irkilme, besleniyorsa duraklama, üçüncü ve dördüncü aylarda ses kaynağına doğru başını çevirme, dördüncü ve yedinci aylarda ses kaynağına tam olarak dönmesi, dokuzuncu ve on üçüncü aylarda ses kaynağı yönünü ve yerini direkt bulması, yirmi birinci ve yirmi dördüncü aylarda sözlü uyarana kısa cümle ile cevap vermesi sağlıklı olduğunun belirtisidir.

Görme taramaları; şaşılık yüzde iki altı sıklıkta, kırılma kusuru yüzde yirmi sıklıkta, ambliyopi ise yüzde iki ile dört sıklıkta görülür. Şaşılık ilk altı yaşta tedavi edilmez ise ambliyopi yol açar, on iki yaştan sonra ambliyopi tedavisi sorun oluşturur.  

Anne ve babalar görme yönünden çocuklarını izleyebilir. Yeni doğanda bebeğin annenin yüzüne yanıtı, ikinci ve üçüncü aylarda cisimlere odaklanma, dördüncü ve beşinci aylarda oyuncak ve çevre ile ilgilenme, altıncı aydan sonra hareketli cisimleri inceleme, üç, dört ve beş yaşlarında görme keskinliği testi özel cihazlarla yapılmaktadır.